TTCT - Lắng nghe câu chuyện của anh
- người đã lặng lẽ đi tìm cuốn sách cổ nói về chủ
quyền của Việt Nam trong một tu viện cổ ở miền bắc
nước Ý, có cảm giác như đang dõi theo những thước
phim quay một hành trình trĩu nặng dấu yêu với dấu
vết chủ quyền Tổ quốc.
 |
Tu viện Santa Maria al Monte, thuộc thành
phố Torino, miền bắc nước Ý - nơi đang lưu giữ
cuốn sách quý với những dòng chữ xác nhận Hoàng
Sa thuộc vương quốc An Nam - Ảnh: webshots.com |
Một ngày thật tình cờ, một người
bạn cũ đang sống ở Ý email cho tôi biết: “Nước Ý
hiện có rất nhiều tài liệu lịch sử, địa lý ghi chép
về vương quốc An Nam (toàn bộ nước Việt Nam) hay
Cochinchina (tức Đàng Trong) ở thế kỷ 19. Chắc khỏi
phải nói thì mọi người cũng đều biết vấn đề quần đảo
Hoàng Sa hiện tại quan trọng như thế nào.
Những tài liệu này ghi nhận quần
đảo Hoàng Sa (Paracel hay Pracel hay Parcel trong
cách gọi của các nước phương Tây) thuộc về An Nam
hay Cochinchina”.
Kèm theo lá thư là đường dẫn của ít
nhất năm cuốn sách cổ của Ý đã được số hóa trên
website của Google (http://books.google.com/books).
Nhưng câu chuyện tìm kiếm dấu vết Hoàng Sa không
dừng lại ở những trang sách đã được số hóa này.
Từ Ý, người bạn cũ đã gửi cho tôi
bản chụp những trang sách quý giá có bằng chứng
Hoàng Sa ấy. Kèm theo là câu chuyện về hành trình
tìm kiếm cuốn sách.
“Đi tìm dấu vết”
Tác giả
câu chuyện này là ông Trần Doãn Trang, sinh
viên du học trước 1975, hiện là kỹ sư của Hãng
Fiat ở Torino (Ý).
Khi tìm
được trên Google bản sao những cuốn sách cổ xưa
ở Ý nói về chủ quyền quần đảo Hoàng Sa - Trường
Sa của Việt Nam, ông Trang quyết đi tìm bằng
chứng thực tế. Những trang sách này được ông
chụp lại từ cuốn sách tìm thấy ở tu viện Santa
Maria al Monte, nằm trên ngọn đồi Monte dei
Cappuccini, bên cạnh dòng sông Po, thuộc thành
phố Torino, miền bắc nước Ý.
Đây chỉ
là câu chuyện nhỏ về một nỗi niềm lớn, đọc để
biết thêm rằng cho dù ở phương trời nào, Hoàng
Sa vẫn là nỗi thao thức khôn nguôi trong tim
người Việt... |
Hôm thứ sáu, một ngày đầu xuân, không gian đẹp tuyệt
vời. Con đường đất đá dẫn lên đến đỉnh một ngọn núi
cao. Thỉnh thoảng tôi dừng lại, đứng yên, hạ chiếc
balô, tập trung để những giác quan hoạt động với
hiệu quả tối ưu trong lúc hơi thở điều hòa lại. Một
lúc, tôi bước đi tiếp... cứ thế tôi đi rồi dừng lại,
và đi... Cuối cùng, chả biết là đã bao lâu, tôi đến.
Một ngôi nhà thờ nhỏ bé, gọn gàng,
đơn giản, tròn trịa, tường quét vôi trắng đã ố...
một cánh cửa gỗ to nặng nề nâu sẫm đóng chặt. Tầng
trên một tháp tám cạnh, trên đỉnh tháp là một cây
thánh giá bằng gỗ đen. Bên cạnh nhà thờ là tháp
chuông, không cao lắm, đáy vuông, vút lên cao nhỏ
dần. Bên cạnh tháp chuông là một bức tường chạy dài.
Bức tường của tu viện dòng Francescano (dòng thánh
Phanxicô).
Xung quanh không một bóng người.
Tôi bước đến gần cánh cửa gỗ tu viện, cầm chiếc vòng
sắt đường kính khoảng một gang tay, được gắn bản lề
ngang đầu giữa tấm cửa gỗ, nâng lên cao rồi thả
xuống cho nó gõ vào miếng sắt bên dưới. Một âm thanh
đùng đục bật lên, phá tan sự yên tĩnh. Tôi đứng yên,
lắng tai, chờ nghe những bước chân bên kia cánh cửa
nặng nề. Một lúc, không một bước chân nào. Lòng chợt
phân vân.
Tôi lại cầm chiếc vòng sắt nâng cao
hết cỡ rồi buông tay thả xuống, nó xoay quanh bản lề
đúng 180°, đập mạnh vào miếng sắt. Một âm thanh
“keng” vang to... và lại lắng tai chờ và hi vọng.
Một lúc vẫn không nghe được một tiếng động nào ngoài
nhịp tim đang tăng dần trong lồng ngực. Tôi ngơ ngác
đi vài bước ngắn, ngó dáo dác, tìm một điểm nào đó
trong không gian để bám vào... Rồi một âm thanh khô
vang lên sau lưng, tôi giật mình xoay lại, cánh cửa
gỗ đã được mở hé.
Một thanh niên mặc áo choàng dài
màu nâu sậm của người tu hành dòng Francescano, thắt
lưng bằng một sợi dây thừng, chân đi dép đen hiện ra
trên ngưỡng cửa. Tôi đến gần chào. Vị tu sĩ trẻ tóc
đen ngắn nhìn tôi chào lại.
Tôi đang đi tìm một dấu vết xưa cổ!
Tôi giải thích cho vị tu sĩ biết ý định của mình. Tu
sĩ gật gù, đứng dạt qua một bên để cho tôi lách
người vào. Trước mặt tôi là một cái sân rộng vuông
vắn, mỗi cạnh là một hành lang thiết kế với mái hiên
chòm hình vòng cung dựa trên những cột đá. Rất đơn
giản và hài hòa kích thước. Qua một khung cửa đá,
tôi bước vào một hành lang dài hẹp và thấp tối, vì
ánh sáng từ bên ngoài chỉ có thể xuyên qua một khung
cửa sổ bé tí ở cuối hành lang.
Khoảng giữa hành lang, vị tu sĩ trẻ
mở một cánh cửa gỗ, bước vào một hành lang khác hẹp
hơn, tối hơn, vì ánh sáng không chiếu thẳng mà đến
từ những ô cửa sổ bé khác. Cuối cùng vị tu sĩ dừng
lại ở một hành lang rộng, tiền sảnh của thư viện.
Một loại hành lang rộng nối liền nhiều ngăn của thư
viện chạy dài. Vài chục ngàn quyển sách kiểu dáng cổ
xưa được sắp ngay ngắn trên những kệ sách dọc theo
những bức tường đá lồi lõm.
 |
Trang đầu cuốn sách Compendio
di Geografia (trái) in năm 1850 và phần
viết về chủ quyền của Việt Nam trong cuốn sách
cổ - Ảnh: Trần Doãn Trang chụp lại |
Tu sĩ chỉ tay cho tôi ngồi vào một
chiếc bàn gỗ nâu đen bóng loáng bên cạnh một khung
cửa sổ rồi biến mất sau bức tường đá. Tôi nhìn qua
khung cửa sổ và sững sờ. Một khoảng sườn núi xanh đổ
dài xuống tận thung lũng của dòng sông Po đang quanh
co long lanh dưới những tia nắng. Tôi hít một hơi
dài đầy lồng ngực, rồi nín thở cố giữ cho tư duy
không lung lay và tâm điểm đôi mắt không rung rinh,
để cho phong cảnh tuyệt vời đó không bị nhòe và in
rõ nét trong tâm trí mình.
Cả trang
sách là những ghi chép tỉ mỉ của Adriano Balbi -
nhà địa lý lừng danh người Ý về vương quốc An
Nam. Trong đó chỉ rõ biên giới với các quốc gia
Trung Quốc, Xiêm La (Siam); những dòng sông
chính như sông Mekong, sông Saung hay là sông
Đồng Nai; tổng số dân và mật độ dân trung bình
57 người trên một dặm vuông...
Phần cuối
ghi rõ “Thuộc về đế chế này còn có quần đảo
Hoàng Sa (Paracels), quần đảo Hải Tặc (Pirate -
quần đảo Hà Tiên) và quần đảo Côn Sơn (Pulo
Condor hay Côn Đảo)”. |
Có tiếng dép trên nền đá. Tôi quay đầu lại. Vị tu sĩ
trẻ đứng đấy, trên tay là một cuốn sách dày cộp, bìa
cứng màu đen. Tôi mỉm cười cảm ơn, giơ cả hai tay
đón lấy cuốn sách, đặt ngay ngắn trên bàn trước mặt
rồi yên lặng ngồi nhìn.
Tôi cố dằn sự hồi hộp.
Tôi chậm rãi lật từng trang cuốn
sách Compendio di Geografia (địa lý thế giới) của
nhà nghiên cứu địa lý lừng danh Adriano Balbi, được
xuất bản gần 200 năm về trước, trên khắp nước Ý chỉ
còn lại vài cuốn mà nhờ bạn bè, tôi tìm ra tung tích
của một cuốn trong tu viện dòng Francescano này...
Những trang giấy trắng đã ngả sang màu ngà.
Nhìn những hàng chữ đen đã phai
màu, tôi mở bung những bản đồ kèm theo để ngắm hình
dáng những quốc gia của thế giới 200 năm về trước...
cứ thế lật từng trang, cho đến trang 437: Vương quốc
An Nam. Một trang rưỡi thôi, trên hơn 600 trang của
cuốn sách, nhắc đến vương quốc An Nam, trong đó có
đúng mười hàng chữ về chủ quyền đất đai được in thật
trang trọng, thật đậm, không có cách gì xóa được. Ở
nửa hàng gần cuối đoạn, cái dấu vết nhỏ bé mà tôi
đang đi tìm hiện rõ mồn một: Quần đảo Hoàng Sa thuộc
về vương quốc An Nam.
LÊ ĐỨC DỤC